Usługi / Okulistyka dziecięca / Leczenie zeza u dzieci

Leczenie zeza u dzieci

Cennik

INFORMACJE OGÓLNE

Co to jest zez?

Zez charakteryzuje się niewłaściwym ustawieniem gałek ocznych i brakiem koordynacji ich ruchów. Mięśnie poruszające gałkami ocznymi nie działają precyzyjnie, przez co obecność zeza uniemożliwia prawidłowe widzenie. Przyczynami wystąpienia tej choroby są m.in: urazy, niedowidzenie, wada wrodzona, porażenie nerwów ocznych lub zaćma. Należy pamiętać, że zez nie jest ,,czymś normalnym”, ani że z zeza można „wyrosnąć”. Leczenie zeza należy podjąć jak najszybciej! Przy odpowiednio wcześnie podjętym leczeniu udaje się zachować dobre widzenie obuoczne i uzyskać równoległe ustawienie oczu. Zbyt długie czekanie lub całkowite przeoczenie leczenia może prowadzić do trwałej utraty widzenia obuocznego.

Co może zaniepokoić rodziców? zez ukryte objawy

Małe dzieci często nie rozumieją, co to znaczy „widzieć prawidłowo”. Dlatego też tym uważniej powinni je obserwować rodzice. Kiedy dziecko mruży oczy i często mruga, pociera oczy, skarży się na częste bóle głowy, patrzy ze zbyt bliskiej odległości na telewizję, ekran komputera czy telefonu, należy wybrać się na wizytę do okulisty dziecięcego. Należy szczególnie wyczulić się na te sygnały, gdy któreś z rodziców ma wadę wzroku lub gdy w bliższej lub dalszej rodzinie występuje zez czy niedowidzenie.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Diagnostyka i badania okulistyczne w leczeniu zeza

Leczenie zeza u dzieci należy podjąć jak najszybciej, bo zdarza się, że objawy zeza pojawiają się już w 3. miesiącu życia. Zez występuje w różnych postaciach np. jako zez ukryty, towarzyszący lub porażenny. Najbardziej charakterystycznym objawem zeza jest widoczne, nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych, a czasami okresowe „uciekanie oka” do boku lub do nosa. Objaw ten jest jednak niewidoczny w przypadku tak zwanego zeza ukrytego. Należy się więc wyczulić na wszelkie, niepokojące sygnały u dziecka, jak na przykład bóle głowy, bóle oczu, mrużenie ich, częste ich pocieranie, przekrzywianie głowy, trzymanie książki zbyt blisko oczu, oglądanie telewizji czy patrzenie na monitor ze zbyt bliskiej odległości.
Badania okulistyczne w kierunku zeza nie są bolesne, ale mogą być dla dziecka męczące. Wymagają więc współpracy i zdyscyplinowania ze strony małego pacjenta. W Retinie rodzic może towarzyszyć dziecku przez całą wizytę, a my ze swej strony bardzo się staramy, żeby stres związany z badaniem był dla dziecka jak najmniejszy.

Jak przygotować dziecko do badań okulistycznych?

  • jeśli dziecko jest w wieku szkolnym, to na kilka dni przed badaniem należy z nim porozmawiać i wytłumaczyć, dlaczego musi mieć wykonane badania okulistyczne,
  • warto przedstawić dziecku lekarza okulistę np. wskazując jego zdjęcie na stronie www, wskazać na mapie, gdzie pracuje, jak najwięcej porozmawiać z nim o samej wizycie,
  • młodsze dzieci można przygotować do badania bawiąc się z nimi w gry lub zabawy, które będą przypominały badanie okulistyczne, np. wodzenie wzrokiem za źródłem światła, wskazywanie z większej odległości jakiegoś przedmiotu lub koloru i nazywanie go.

Leczenie zeza – Operacja 

Leczenie zeza rozpoczyna się od postawienia diagnozy i rozpoznania przyczyny zeza. Celem leczenia jest prawidłowe ustawienie oczu, a co za tym idzie – osiągnięcie jak najlepszego widzenia obuocznego. Zez zakłóca tworzenie w mózgu prawidłowych obrazów, co utrudnia widzenie stereoskopowe (przestrzenne), a czasami całkowicie je uniemożliwia. Na początku okulista musi stwierdzić czy kłopoty ze wzrokiem dziecka związane są z wyłącznie z niedowidzeniem czy także z zezem. Niedowidzenie bowiem może towarzyszyć zezowi, może również być osobną przypadłością.
Niedowidzenie leczy się przez dobranie odpowiednich okularów, zasłanianie lepszego (dominującego) oka i ćwiczenia ortoptyczne. Zarówno leczenie zeza, jak i niedowidzenia wymaga pracy zespołowej. Lekarz wykonuje badania i ustala przyczynę zeza, następnie optometrysta wyrównuje wadę wzroku okularami, a ortoptysta prowadzi ćwiczenia usprawniające widzenie i zadaje ćwiczenia do domu. Okulista czuwa nad całością. W przypadku stwierdzenia zeza akomodacyjnego, często, żeby wyleczyć problem, wystarczy dobór właściwych okularów. Akomodacja jest zdolnością oka do widzenia z daleka i z bliska. W przypadku zeza akomodacyjnego dziecko jest najczęściej nadwzroczne czyli nosi okulary plusowe. Dziecko zezuje tylko wtedy, jeżeli chodzi bez okularów.
Czasami zez jest tak duży, że leczenie zaczynamy od operacji, podczas której ustawiamy oczy równolegle. Dopiero po ich prawidłowym ustawieniu dobiera się okulary i ćwiczy się widzenie. W przypadku skomplikowanych postaci zeza konieczne może być wykonanie nawet kilku operacji.

Jak wygląda wstępne badanie w kierunku zeza?

Na początku lekarz okulista przeprowadza wywiad ogólny oraz okulistyczny z rodzicem dziecka. Pyta o najważniejsze fakty medyczne, choroby i obciążenia w rodzinie, ewentualnie zapoznaje się z badaniami wykonanymi w innych placówkach (jeśli takie są).
Następnie lekarz wykonuje testy na:

  • ostrość wzroku – badanie polega na odczytywaniu z pewnej odległości od specjalnej tablicy obrazków, które stopniowo się zmniejszają. Małe dzieci odczytują rysunki zwierząt lub przedmiotów, starsze – specjalne znaki. Test ostrości wzroku pozwala określić w przybliżeniu wady wzroku i czy oprócz widocznego zeza dziecko nie ma problemów z widzeniem w dal lub z bliska. Badania ostrości wzroku nie wykonuje się z dziećmi, które nie są w stanie zrozumieć poleceń, ponieważ kluczowa jest tutaj współpraca pacjenta z lekarzem.
  • w kierunku wad wzroku (refrakcji) – przeprowadza się je po porażeniu akomodacji oka czyli po rozszerzeniu źrenicy. Robi się to za pomocą kropli okulistycznych ocznych z atropiną lub cyklopentolatem. U małych dzieci z reguły zakrapla się je 3 razy dziennie przez 2-3 dni przed badaniem. U starszych dzieci od około 10. roku życia stosuje się krople okulistyczne takie jak u dorosłych, które aplikuje się bezpośrednio przed wizytą . Zastosowanie leków porażających akomodację powoduje czasowe zamazywanie się obrazu z bliska (trwające z reguły od kilku godzin do 3 dni). W przypadku badania z porażeniem akomodacji należy więc spytać okulistę, czy dziecko może uczestniczyć w zajęciach szkolnych.
  • badanie dna oka – przeprowadza się je po porażeniu akomodacji, więc często wykonuje się je w tym samym dniu co badanie wad wzroku. Ma na celu wykluczenie zmian w siatkówce i nerwie wzrokowym. Wykonywane jest przy pomocy oftalmoskopu (urządzenie o kształcie większego długopisu, z silnym, punktowym źródłem światła i soczewką powiększającą) w bardzo bliskiej odległości od oka pacjenta. Lekarz specjalnym źródłem światła świeci w oko pacjenta, jednocześnie obserwując, co dzieje się w tylnym odcinku oka, czyli na dnie badanej gałki ocznej. Badanie trwa kilka minut i jest całkowicie bezbolesne.
  • badanie synoptoforem – czyli urządzeniem służącym do badania kąta zeza, a także określenia, na jakim poziomie dziecko widzi obuocznie. Aparat składa się z dwóch osobnych lunetek, przez które dziecko widzi dwa różne obrazki. Na przykład jednym okiem widzi lwa, a drugim klatkę. Zadaniem dziecka jest „włożyć lwa do klatki” co świadczy o widzeniu obuocznym. Na początku badania oba obrazki są podświetlone jednocześnie. Zwraca się uwagę na odbicie światła na rogówce tak, żeby odbicie światła ustawione było centralnie. Jeżeli odbicie światła jest symetryczne, gasi się jeden z obrazków. Pozycja oka nie powinna ulec zmianie po zgaszeniu obrazka. Jeżeli oko zaczyna „uciekać”, wtedy przestawiamy lunetkę synoptoforu, tak żeby światło ponownie padało na środek rogówki. Gasimy i zapalamy światło, aż ruch nastawczy oka ustaje. Ustawienie lunetek jest kątem zeza. Dodatkowo dzięki synoptoforowi możemy zbadać, czy obrazy z obu oczu łączą się, czyli sprawdzić, czy dziecko widzi stereoskopowo (czyli przestrzennie).

Uwaga! Leków porażających akomodację nie wolno stosować u dzieci ze zdiagnozowaną wcześniej jaskrą z zamkniętym kątem przesączania!

Czy operacja zeza u dzieci jest bezpieczna?

Operacje zeza należą do względnie bezpiecznych zabiegów okulistycznych. Polegają na wzmocnieniu, osłabieniu lub przesunięciu określonych mięśni gałkoruchowych. W skrócie można powiedzieć, że wzmacnia się słabszy mięsień i osłabia mocniejszy. Zabieg wykonuje się jednocześnie na 1-3 mięśniach jednego oka. Operacja może być przeprowadzona na jednym lub obu oczach, czasem wystarczy jedna, czasem potrzeba ich więcej, zależy to od rodzaju zeza oraz indywidualnych potrzeb danego pacjenta. Operacyjna korekta zeza trwa od 1 do 2 godzin. Odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Wykonywana jest zawsze w sali operacyjnej z lekarzem anestezjologiem oraz pełną obsadą medyczną Po zabiegu dziecko spędza około 2 -3 godzin w sali wybudzeń, po czym jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu. Ze względu na przepisy sanitarne, rodzic nie może towarzyszyć dziecku podczas operacji – czeka w przygotowanym dla niego miejscu w pobliżu sali wybudzeń.
Rekonwalescencja po operacji zeza trwa kilka dni. W tym czasie pacjent musi unikać nagłego pochylania się i napinania mięśni brzucha. Nie należy też dotykać, trzeć ani uciskać operowanego oka/oczu i zachowywać ostrożność przy myciu twarzy. Zalecane jest też wstrzymanie się od uprawiania sportu. Przez kilka dni po operacji pacjent może odczuwać lekki ból lub dyskomfort w oku lub w jego okolicy, czasem w okolicy oczu pojawiają się zasinienia, krwiaki i tkliwość.