Wady wzroku

Cennik

Dlaczego widzimy?

Podstawowym organem narządu wzroku jest oko. Promienie światła wychodzące ze źródła, po przejściu przez rogówkę, soczewkę i ciało szkliste ulegają załamaniu i ostatecznie skupiają się na siatkówce oka, która pełni funkcję warstwy światłoczułej. Obraz powstający na siatkówce jest pomniejszony, rzeczywisty i odwrócony. Komórki nerwowe siatkówki za pomocą specjalnych fotoreceptorów zmieniają padające światło na impulsy elektryczne, które poprzez nerw wzrokowy przesyłane są do mózgu (do płatu potylicznego kory mózgowej). Tam następuje odwrócenie i interpretacja obrazu.
Należy pamiętać, że każdym z dwojga oczu widzimy obserwowany przedmiot nieco inaczej. Mózg łączy wytworzone przez oboje oczu niezależne obrazy, zapewniając trójwymiarowość widzenia.
Soczewka oka może zmieniać swoją ogniskową poprzez zmianę kształtu i jest to jej niezwykła, zadziwiająca zdolność. Każde zdrowe oko ludzkie widzi ostro przedmioty znajdujące się w odległości od około 20 cm do nieskończoności, np. gwiazdy na niebie. Oko nie jest jednak w stanie widzieć ostro jednocześnie kilku przedmiotów, jeśli każdy z nich znajduje się w innej odległości od obserwatora. Widzimy więc ostro te przedmioty, na których możemy skupić wzrok. Soczewka oka dopasowuje wówczas swój kształt i odległość, tak aby długość ogniskowej pokrywała się z odległością pomiędzy środkiem soczewki a siatkówką, co gwarantuje powstanie ostrego obrazu przedmiotu. Zdolność zmiany długości ogniskowej przez soczewkę nazywana jest akomodacją oka.

Gdy mamy zdrowe oczy i chcemy coś obejrzeć lub przeczytać, często nieświadomie ustawiamy przedmiot, na który patrzymy, w odległości ok. 25 cm od naszych oczu. Nazywa się to odległością dobrego widzenia dla zdrowego oka ludzkiego.
Niestety, nie każdy ma zdrowe oczy. Choroby oczu są uwarunkowane genetycznie, czasem też pojawiają się skutek braku należytej ostrożności, np. często czytamy przy słabym oświetleniu, patrzymy zbyt blisko i zbyt długo na ekran monitora lub telewizora. Poza tym oczy starzeją się wraz z wiekiem. Wady wzroku wiążą się najczęściej ze zmianami w budowie gałki ocznej, uszkodzeniem rogówki lub utratą zdolności akomodacyjnych oka.

Najczęściej występującą na świecie wadą wzroku jest krótkowzroczność. Rozwój cywilizacyjny powoduje, że dzieci już bardzo wcześnie zaczynają korzystać z różnych urządzeń elektronicznych. Spędzają wiele godzin dziennie, wpatrując się z bliska w ekrany telefonów, tabletów i innych urządzeń. Im mniejsze urządzenie, im bliżej je trzymamy i im dłużej nie odrywamy od niego oczu, tym szybciej może pojawiać się krótkowzroczność. Zgodnie z prognozami WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) w Azji w 2050 roku będzie ponad 66% osób krótkowzrocznych, w Polsce w tym czasie 55%. Dlatego w wielu krajach azjatyckich obowiązuje zakaz używania telefonów i tabletów w szkołach, wyznaczono również minimalny czas zajęć sportowych na około 1,5 godziny dziennie.

Rodzaje wad wzroku

  • Krótkowzroczność – wada wzroku związana z nadmiernie długim okiem, przez co promienie świetlne zbiegają się przed siatkówką. W efekcie ostry obraz powstaje w miejscu, gdzie nie ma komórek światłoczułych, zatem do siatkówki dociera już obraz nieostry. Żeby wyrównać tę wadę, stosuje się okulary minusowe czyli soczewki dwuwklęsłe, rozpraszające promienie świetlne. Im większa krótkowzroczność, tym z bliższej odległości można cokolwiek zobaczyć, dla przykładu krótkowidz z wadą -1 dioptria widzi dobrze z odległości jednego metra, natomiast jego kolega z wadą -10 dioptrii widzi dobrze dopiero z odległości dziesięciokrotnie mniejszej, czyli z dziesięciu centymetrów. Wadę tę koryguje się okularami minusowymi, czyli soczewkami dwuwklęsłymi, rozpraszającymi promienie świetlne.
  • Dalekowzroczność (nadwzroczność) – wada wzroku, w której gałka oczna jest zbyt mała, co sprawia, że siatkówka znajduje się zbyt blisko soczewki i rogówki, przez co promienie świetlne przecinają się poza gałką oczną. Wadę tę koryguje się okularami plusowymi, czyli soczewkami wypukłymi, skupiającymi promienie świetlne. Osoby z nadwzrocznością źle widzą zarówno z daleka, jak i z bliska. Wadę tę korygujemy za pomocą okularów lub szkieł kontaktowych, których podstawowym elementem jest soczewka skupiająca.
  • Astygmatyzm – wada wzroku zwana również niezbornością. Może towarzyszyć zarówno krótkowzroczności, jak i dalekowzroczności. W astygmatyzmie, przez zaburzoną symetrię oka, promienie światła załamują się inaczej w pionie niż w poziomie. W efekcie powstaje rozmycie obrazu w jedną stronę oraz zniekształcenia widzenia takie jak deformacje linii prostych.
    Astygmatyzm może być pochodzenia rogówkowego, soczewkowego lub mieszanego – rogówkowo-soczewkowego. Astygmatyzmu się nie leczy, lecz koryguje – szkłami okularowymi lub soczewkami kontaktowymi, tzw. torycznymi. Istnieją również metody operacyjne: astygmatyzm rogówkowy korygujemy za pomocą lasera, natomiast soczewkowy i mieszany przez wszczepienie sztucznej soczewki. W trudnych przypadkach potrzebna jest kombinacja obu metod.
    Astygmatyzm u dzieci można wykryć poprzez badania wzroku wykonywane w wieku 6 miesięcy, ponownie w wieku 3 lat i tuż przed rozpoczęciem przedszkola lub pierwszej klasy. Jeśli występuje wysokie ryzyko wady, zaleca się coroczne badanie oczu. Bardzo ważne, aby regularnie kontrolować wzrok u dzieci, ponieważ astygmatyzm czasem nie jest rozpoznawany przez wiele lat. Astygmatyzm nieprawidłowo leczony lub nie leczony w ogóle, ma negatywny wpływ na zdolność czytania i koncentracji u dziecka nie tylko w szkole, ale też i w codziennym funkcjonowaniu.

Czy da się wyleczyć krótkowzroczność u dzieci?

Należy odróżnić krótkowzroczność, w której występuje tylko wada wzroku, od krótkowzroczności chorobowej, w której zmiany w oku powiększają się z wiekiem. Zwykle krótkowzroczność chorobowa charakteryzuje się bardzo szybkim postępem wady wzroku, związanym z nadmiernym wydłużaniem się oka. W połowie przypadków pomagają krople z 0,01%-0,05% Atropiny, zakraplane raz dziennie na noc. U dzieci z dużą krótkowzrocznością mierzy się nie tylko wadę wzroku, ale również długość gałki ocznej przy pomocy biometrii. Na każde wydłużenie się oka o 0,3 mm, wada wzroku zwiększa się o 1,0 dioptrię.
Poza monitorowaniem rozwoju gałki ocznej, która w większości przypadków kończy wzrost około 14. roku życia, należy wyrównywać wadę wzroku soczewkami kontaktowymi lub okularami. Co ważne, należy też mocno ograniczać czas spędzany przed monitorem komputera, tabletem lub komórką. W przypadku konieczności korzystania z komputera przez wiele godzin, trzeba dziecku robić przerwy mniej więcej co godzinę. Podczas tych przerw dziecko przez 2-3 minuty powinno przenieść wzrok na dalej położone przedmioty, najlepiej wyjrzeć przez okno.

Czy da się wyleczyć dalekowzroczność (nadwzroczność) u dzieci?

Nadwzroczność jest normalna u noworodków. Może utrzymywać się nawet przez 3 pierwsze lata życia – wówczas mówimy o nadwzroczności fizjologicznej. Pojawia się, ponieważ gałka oczna u maluchów potrzebuje czasu, aby się w pełni ukształtować. Dalekowzroczność fizjologiczna przy braku niepokojących objawów, to całkowicie normalne zjawisko i nie należy się nim zbytnio przejmować. Kiedy jednak dziecko po ukończeniu trzeciego roku życia skarży się na szybkie zmęczenie oczu, nawracające bóle głowy, podwójne widzenie, niechętnie czyta, ciągle mruży oczy i często je pociera, trzeba iść z nim do okulisty. Nieleczona nadwzroczność u dzieci powoduje problemy z widzeniem, problemy z koncentracją, kłopoty w szkole, trudności w nauce i w codziennym funkcjonowaniu.
U mniejszych dzieci korygujemy nadwzroczność za pomocą okularów. U starszych, bardziej samodzielnych dzieci można wykorzystać także soczewki kontaktowe. Nadwzroczności może towarzyszyć zez akomodacyjny. W takim przypadku lekarz może zalecić dodatkowo ćwiczenia ortoptyczne, które wpływają bezpośrednio na układ optyczny oka i bardzo pomagają w redukowaniu skutków dalekowzroczności.