Wady wzroku

• Krótkowzroczność – wada wzroku związana z nadmiernie długim okiem, przez co promienie świetlne zbiegają się przed siatkówką. W efekcie ostry obraz powstaje w miejscu, gdzie nie ma komórek światłoczułych, zatem do siatkówki dociera już obraz nieostry. Żeby wyrównać tę wadę, stosuje się okulary minusowe czyli soczewki dwuwklęsłe, rozpraszające promienie świetlne. Im większa krótkowzroczność, tym z bliższej odległości można cokolwiek zobaczyć, dla przykładu krótkowidz z wadą -1 dioptria widzi dobrze z odległości jednego metra, natomiast jego kolega z wadą -10 dioptrii widzi dobrze dopiero z odległości dziesięciokrotnie mniejszej, czyli z dziesięciu centymetrów. Wadę tę koryguje się okularami minusowymi, czyli soczewkami dwuwklęsłymi, rozpraszającymi promienie świetlne.
• Dalekowzroczność (nadwzroczność) – wada wzroku, w której gałka oczna jest zbyt mała, co sprawia, że siatkówka znajduje się zbyt blisko soczewki i rogówki, przez co promienie świetlne przecinają się poza gałką oczną. Wadę tę koryguje się okularami plusowymi, czyli soczewkami wypukłymi, skupiającymi promienie świetlne. Osoby z nadwzrocznością źle widzą zarówno z daleka, jak i z bliska. Wadę tę korygujemy za pomocą okularów lub szkieł kontaktowych, których podstawowym elementem jest soczewka skupiająca.
• Astygmatyzm – wada wzroku zwana również niezbornością. Może towarzyszyć zarówno krótkowzroczności, jak i dalekowzroczności. W astygmatyzmie, przez zaburzoną symetrię oka, promienie światła załamują się inaczej w pionie niż w poziomie. W efekcie powstaje rozmycie obrazu w jedną stronę oraz zniekształcenia widzenia takie jak deformacje linii prostych.
  Astygmatyzm może być pochodzenia rogówkowego, soczewkowego lub mieszanego – rogówkowo-soczewkowego. Astygmatyzmu się nie leczy, lecz koryguje – szkłami okularowymi lub soczewkami kontaktowymi, tzw. torycznymi. Istnieją również metody operacyjne: astygmatyzm rogówkowy korygujemy za pomocą lasera, natomiast soczewkowy i mieszany przez wszczepienie sztucznej soczewki. W trudnych przypadkach potrzebna jest kombinacja obu metod.
  Astygmatyzm u dzieci można wykryć poprzez badania wzroku wykonywane w wieku 6 miesięcy, ponownie w wieku 3 lat i tuż przed rozpoczęciem przedszkola lub pierwszej klasy. Jeśli występuje wysokie ryzyko wady, zaleca się coroczne badanie oczu. Bardzo ważne, aby regularnie kontrolować wzrok u dzieci, ponieważ astygmatyzm czasem nie jest rozpoznawany przez wiele lat. Astygmatyzm nieprawidłowo leczony lub nie leczony w ogóle, ma negatywny wpływ na zdolność czytania i koncentracji u dziecka nie tylko w szkole, ale też i w codziennym funkcjonowaniu.

Należy odróżnić krótkowzroczność, w której występuje tylko wada wzroku, od krótkowzroczności chorobowej, w której zmiany w oku powiększają się z wiekiem. Zwykle krótkowzroczność chorobowa charakteryzuje się bardzo szybkim postępem wady wzroku, związanym z nadmiernym wydłużaniem się oka. W połowie przypadków pomagają krople z 0,01%-0,05% Atropiny, zakraplane raz dziennie na noc. U dzieci z dużą krótkowzrocznością mierzy się nie tylko wadę wzroku, ale również długość gałki ocznej przy pomocy biometrii. Na każde wydłużenie się oka o 0,3 mm, wada wzroku zwiększa się o 1,0 dioptrię.
Poza monitorowaniem rozwoju gałki ocznej, która w większości przypadków kończy wzrost około 14. roku życia, należy wyrównywać wadę wzroku soczewkami kontaktowymi lub okularami. Co ważne, należy też mocno ograniczać czas spędzany przed monitorem komputera, tabletem lub komórką. W przypadku konieczności korzystania z komputera przez wiele godzin, trzeba dziecku robić przerwy mniej więcej co godzinę. Podczas tych przerw dziecko przez 2-3 minuty powinno przenieść wzrok na dalej położone przedmioty, najlepiej wyjrzeć przez okno.

Nadwzroczność jest normalna u noworodków. Może utrzymywać się nawet przez 3 pierwsze lata życia – wówczas mówimy o nadwzroczności fizjologicznej. Pojawia się, ponieważ gałka oczna u maluchów potrzebuje czasu, aby się w pełni ukształtować. Dalekowzroczność fizjologiczna przy braku niepokojących objawów, to całkowicie normalne zjawisko i nie należy się nim zbytnio przejmować. Kiedy jednak dziecko po ukończeniu trzeciego roku życia skarży się na szybkie zmęczenie oczu, nawracające bóle głowy, podwójne widzenie, niechętnie czyta, ciągle mruży oczy i często je pociera, trzeba iść z nim do okulisty. Nieleczona nadwzroczność u dzieci powoduje problemy z widzeniem, problemy z koncentracją, kłopoty w szkole, trudności w nauce i w codziennym funkcjonowaniu.
U mniejszych dzieci korygujemy nadwzroczność za pomocą okularów. U starszych, bardziej samodzielnych dzieci można wykorzystać także soczewki kontaktowe. Nadwzroczności może towarzyszyć zez akomodacyjny. W takim przypadku lekarz może zalecić dodatkowo ćwiczenia ortoptyczne, które wpływają bezpośrednio na układ optyczny oka i bardzo pomagają w redukowaniu skutków dalekowzroczności.